Kablovska kuća Netfliks po običaju a i novouspostavljenoj tradiciji nastavlja da obara rekorde gledanosti ujedno postavljajući i nove trendove u navikama svoje brojne publike što smo mogli da vidimo i na primjeru uspješne političke serije „Kula od karata” (eng. House of Cards).
Prateći ovu provjereno uspješnu formulu – kada su se producenti u saradnji sa Dejvidom Finčerom, usljed fenomena poznatog kao “binge” gledanje serija u dahu, u februaru 2013. godine odlučili na nesvakidašnje: da objave kompletnu prvu sezonu (13 epizoda) „Kule od karata” odjednom – Netfliks se i prije par dana, tačnije 15. jula, odlučio na isti korak objavivši novu originalnu seriju “Strane stvari” (Stranger Things) koja je preko noći postala svjetski hit.
Odajući počast ne samo fantastičnoj dekadi, nego i svoj onoj introvertnoj, štreberskoj djeci koja će se u kasne sate pred školu igrati „Tamnica i Zmajeva” (Dungeons and Dragons) i RPG-ija, prozvati lokalnu šumu „Mirkvud”, lijepiti postere „Ralja” (Jaws, 1975), “Stvora” (The Thing, 1982), „Zle smrti” (The Evil Dead, 1981) i tako dalje, praviti kosmički brod Hana Sola od lego kockica, a za lozinke koje nas vode u njihove beskrajno maštovite svjetove koristiti ime jednog od pet Istarija čiji je krajnji cilj pobijediti zlo, “Strane stvari” u nama, generaciji rođenoj tokom 1970-tih i ranih 1980-tih, bude nostalgični osjećaj za prošlost u kojoj je sve bilo moguće.
Premisa serije je jednostavna. Jedne noći, 6. novembra 1983. godine, u američkoj saveznoj državi Indijana, dvanaestogodišnji Vil Bajers (jedan od četvorice dječaka sa kojima priča počinje) misteriozno nestaje sa lica zemlje. Vilova izmezumljena majka Džojs, koju glumi, ni manje ni više nego Vinona Rajder, najveća mlada zvijezda dekade kojom se „Strane stvari” bave, u pokušaju da pronađe nestalog sina, odlučuje da potraži pomoć lokalnog šerifa Džima Hopera (David Harbour), nekadašnjeg policajca iz velikog grada. Gotovo istovremeno u gradiću se pojavljuje i djevojčica obdarena natprirodnim moćima (sa akcentom na telekinezu), neobičnog imena Eleven, što u prevodu znači jedanaest. El (skraćeno za Eleven) iz nepoznatih razloga posjeduje inforamcije o Vilovom nestanku što je jedan od glavnih razloga zbog kojih se Majk Viler (Fill Wolfhard), Vilov najbolji prijatelj odlučuje na neobičan potez – da djevojčicu u tajnosti dovede kući (referenca na film „I.T.”) Interesantnim razvojem događaja priča se postepeno dijeli u nekoliko frakcija fokusiranih oko likova odlučnih da pronađu malog Vila.
Koristeći se raznim elementima najpopularnijih žanrova 1980-tih, od naučne fantastike, preko detektivskih i „coming of age” filmova pa sve do tinejdžerskih romansi neprikosnovenog Džona Hjuza (John Hughes), tvorci serije, blizanci Met i Ros Dafer (Matt, Ross Duffer) u saradnji sa producentom Šonom Levijem (Shan Levy), te izvanrednim kompozitorima Kajlom Diksonom (Kyle Dixon) i Majklom Stajnom (Michael Stein), stvaraju doslovno jednu vrstu audio-vizuelne kompilacije koja izgleda toliko vjerodostojno, gotovo kao da je snimana tehnologijom starom više od trideset godina.
Satkana iz brojnih poznatih i već viđenih scena mahom u SF fimovima prethodnih dekada, serija “Strane stvari” odličan je primjer ne samo meta teksta nego i aktuelnog trenda kompilacije, reinterpretacije i intertekstualnosti savremenih tekstova koji se oslanjaju na postojeće franšize, kultne filmove i serije, te ostale elemente popularne kulture. U pitanju je serija koja se izdvaja u moru hiperprodukcije televizijskog sadržaja (sequel, prequel, reboot…) prvenstveno po tome što svoj zadatak reinterpretacije jedne određene vrste kinematografskog senzibiliteta – konkretno onog iz 1980-tih, koji je zapravo odigrao i ključnu ulogu u stvaranju popularne kulture koju i danas konzumiramo – shvatila na jedan ozbiljan i kreativan način. Unutar stega komercijalnih ograničenja, braća Dafer su uspjeli da na jedan nov i svjež način dočaraju duh tog vremena, pri tom praveći jedno novo djelo, koje, odavajući veliku počast svojim prethodnicima, originalno i autoritarno priča svoju priču, ne prilazeći ni jednog momenta plagiranju. Ljubitelji Stivena Spilberga, Pitera Džeksona, Džona Karpentera, Giljerma del Tora, Stivena Kinga, Džordža Lukasa, Ridlija Skota i Tolkina će u ovoj novoj seriji pronaći pregršt referenci i intertekstualnog sadržaja koji vjerno dočaravaju inventivnu atmosferu osamdesetih koja je proizvela toliko ikoničnih djela.
Djela o kojima je riječ su ona koja su, razvojem popularne kinematografije u pravcu blokbastera, ušla u svakodnevicu našeg svijeta, postajući tako integralnim dijelom opšte kulture i savremene popularne mitologije. Tu se prije svega izdvajaju: „I.T. Vanzemaljac“ (E.T. The Extra-Terrestrial, 1982), „Bliski susret treće vrste“ (Close Encounters of the Thrid Kind, 1977), „Osmi putnik“ (Alien, 1979), Ratovi zvijezda (Star Wars, 1977), „Gunisi“ (The Goonies, 1985), „Ostani sa mnom“ (Stand by me, 1986), „Poltergajst“ (Poltergeist, 1982), „Stvor“, „Ralje“, „Zla Smrt“, Šesnaest svijeća (Sixteen Candles, 1984) itd. Ono gdje se najbolje uočava odlično razumijvanje pojma reinterpretacije i intertekstualnosti autora serije je upravo u načinu korištenja ovog izdašnog ali i upečatljivog materijala. Sa jedne strane, tu je izuzetno vješt dizajn produkcije, koji, od scenografije do kostima vjerno prikazuje eru u kojoj se radnja odigrava, sa svim elementima popularne kulture koji su zastupljeni u enterijerima (posteri, knjige, slike, igračke i dr.), eksterijerima (arhitektura, dizajn, automobili, bicikli itd.), muzici i filmovima koji se pojavljuju na radiju i televiziji, te se na taj način, bez banalnog upiranja prsta u kulturu tog doba istovremeno odaje i omaž, ali i stvara prepoznatljivo okruženje koje služi samoj priči koja se priča. Druga vrsta intertekstualnosti je na neki način diskretnija, ali istovremeno i kreativnija i inteligentija, a ona se ogleda u režijskim postupcima, kao i u dramaturgiji scenarija, gdje se elementi poznatih filmova koriste na jedan inovativan i originalan način, ne bježeći od očiglednosti svojih izvora, nego naprotiv, sa velikim poštovanjem i zahvalnošću.
Jedina zamjerka ovom odličnom djelu jeste tretiranje, ali i uopšte postojanje određenog vida stranog monstruoznog bića koje, kao vrlo očigledan i lako predvidiv aspekt priče, ipak jeste dosljedan u namjeri odavanja počasti dekadi koju smo voljeli. Bez stranog čudovišta namjera bi sasvim sigurno bila narušena, a sama priča bi izgubila na vjerodostojnosti, dok sa njim serija zapravo gubi na težini svoje priče koja na momente može zazvučati pa čak i djelovati banalno. Međutim, kada se svi utisci na kraju dana zbroje, odluka tvoraca „Stranih stvari“ se, i pored određenog zadržavanja na površini, ipak treba shvatiti kao hrabar potez koji im je osigurao uspjeh ako ne kroz dubinu priče onda sasvim sigurno kroz njihovu gotovo fanatičnu predanost ovoj ideiji.
Tekst napisala: Monika Ponjavić
Ocjena: 4.8/5
***ZABRANJENO JE PREUZIMANJE CIJELOG TEKSTA BEZ DOZVOLE REDAKCIJE. TEKST SE MOŽE PREUZETI DJELIMIČNO, UZ NAVOĐENJE IZVORA SA LINKOM NA SAJT SRPSKACAFE. SVAKO DRUGO PREUZIMANJE SMATRAĆE SE ZLOUPOTREBOM I PODLIJEŽE POKRETANJU TUŽBE.
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.