Nakon Drugog svjetskog rata hiljadama nacističkih lidera je bilo dozvoljeno da slobodno odšetaju. Za preživjele Jevreje koji su godinama gledali istrebljenje sopstvenog naroda, ovo ignorisanje jednostavno nije moglo da prođe.
Umjesto da osude ostave pravnom sistemu, grupa osvetnika riješila je da stvari uzme u svoje ruke.
Kako se Drugi svjetski rat bližio kraju, desetine hiljada preživjelih je oslobođeno iz logora smrti koji su postojali širom Hitlerove nacističke države. Ipak, ni najveći pesimisti nisu mogli da predvide svu veličinu užasa koja je otkrivena u prvim mjesecima nakon maja 1945. godine i tada je postalo jasno da će biti nemoguće suditi svim odgovornim nacistima.
Na suđenju u Nirnbergu optužena su samo 24 najviša zvaničnika, a do 1949. godine tek oko 300 nacista je osuđeno. Ovo je u praksi značilo da je ogroman broj ljudi odgovornih za Holokaust jednostavno slobodno odšetao.
Za Jevreje koji su tokom Drugog svjetskog rata podnijeli najveća stradanja, ovo je bilo neprihvatljivo.
Lov na naciste
Da je potrebno “pravdu uzeti u svoje ruke” prvo je javno rekao Aba Kovner, borac za slobodu i kasnije jedan od najvećih izraelskih pjesnika. Još 1945. on je govorio o božijoj osveti i kazni koja će sustići sve naciste. Takođe je sugerisao da je na Jevrejima da im takvu sudbinu omoguće.
Kao odgovor na Kovnerov poziv na akciju, formirano je nekoliko grupa koje su planirale da izvrše “božiju volju”. Jedna od njih u istoriji je postala poznata kao “Nokmim”, što na hebrejskom znači “Osvetnici”. Imala je oko 60 članova koji su uglavnom bili preživjeli logoraši, članovi Jevrejske britanske brigade, ali i volonteri iz Palestine. Svi oni su u ratu izgubili porodice ili prijatelje i sada su tražili osvetu, piše portal Allday.
Osvetnička grupa krenula je u potragu po Njemačkoj i Austriji tražeći SS oficire i naciste koji su direktno bili odgovorni za smrt Jevreja.
Prerušeni u francuske i britanske vojnike, procjenjuje se da su pronašli i ubili oko 300 muškaraca. Ovi nacisti su upucani, zadavljeni, pregaženi ili obješeni kako bi njihove smrti djelovale kao samoubistva. Jednom prilikom, Osvetnici su se ušunjali u bolnicu i ubrizgali injekciju punu kerozina bivšem zvaničniku Gestapoa.
Otrovati šest miliona Nijemaca
Kovner je uskoro smislio plan koji je prevazilazio pojedinačna ubistva. Zajedno sa drugim “Osvetnicima” on je namjeravao da otruje vodovode u pet gradova uključujući Berlin, Minhen, Hamburg, Nirnberg i Vajmar. Bolest koja bi se tako proširila trebalo je da ubije šest miliona Nijemaca – isto koliko je Jevreja stradalo u Holokaustu.
Prije nego što je ovaj strašni plan sproveden u djelo, Kovner je otputovao u Palestinu kako bi se sastao sa Haimom Vajcmanom, čovjekom koji će ubrzo poslije toga postati prvi izraelski predsjednik.
Iako ima indicija da je Vajsman prvo podržao plan, drugi zvaničnici su ga ubijedili da bi takav drastičan čin uništio svaku šansu za osnivanje izraelske države. Kada je Kovner krenuo nazad za Evropu noseći otrov sa sobom, uhapšen je i plan na sreću nikada nije sproveden u djelo.
Plan B
Ipak, “Osvetnici” su imali i Plan B. Umjesto da otruju šest miliona Nijemaca riješili su da na isti način ubiju uhapšene zvaničnike SS-a koji su se nalazili u savezničkom logoru u Nirnbergu. Jedan mladi Jevrejin, plavih očiju i arijevskog izgleda, uspio je da se zaposli u zatvorskoj pekari i malo po malo unutra unosi arsenik.
U aprilu 1946. godine pekar i još tri Jevrejina otrovali su 3 000 vekni hljeba od čega se razboljelo oko 1 900 zatvorenika. Broj onih koji su umrli nikada nije sa sigurnošću utvrđen, ali se procjenjuje na oko 1 000 ljudi.
Aktivnosti “Osvetnika” uopšte se nisu svidjele vladi Sjedinjenih Američkih Država. Umjesto da se Njemačka i dalje uništava, Amerika se nadala da će u ovoj državi uspjeti da izgradi saveznika koji će pomoći u borbi protiv Istočnog bloka. Britanci su takođe željeli da se ubistva zaustave, ali vojske ovih država nisu učinile ništa da spriječe jevrejske dželate.
Priča koju je istorija zaboravila
Osveta se nastavila i tokom ‘50-ih. Koristeći utabane rute za bježanje, nacisti su se raširili svuda po svijetu, ali su “Osvetnici” postali pravi eksperti u njihovom pronalaženju. Uspjeli su da dođu do Aleksandra Lika, naciste odgovornog za smrt 100 000 Jevreja u logoru “Jagal” u Estoniji i natjerali ga da počini samoubistvo. Takođe su ubili Paula Gislera, vođu nacističke partije u Minhenu, kao i Ernesta Gravica, SS doktora koji je osmislio gasne komore.
Priča o “jevrejskim osvetnicima” u decenijama koje su uslijedile dugo je bila zaboravljena. Vođa “Osvetnika”, Aba Kovner, umro je 1987. godine.
Tek početkom 21. vijeka o aktivnostima ovih boraca počelo je da se govori. Za sada je najpoznatiji televizijski film “Oni koji ne zaboravljaju” premijerno prikazan u Izraelu 2014. godine, kao i knjiga Riha Kohena iz 2001. “Osvetnici: Jevrejska ratna priča”.
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.