Mjesec dana poslije srpske pobjede u Cerskoj bici, dijelovi Prve srpske armije i Šesta austrougarska armija su u Prvom svjetskom ratu započeli 19. septembra 1914. godine krvavi boj na Mačkovom kamenu, na planini Jagodnji, u sjeverozapadnoj Srbiji.
Poslije četvorodnevnih borbi bez predaha, u kojima je poginulo oko 800 Srba i oko 1 200 neprijateljskih vojnika, brojnošću i artiljerijom nadmoćne austrougarske trupe prinudile su na povlačenje srpske snage, koje su trpjele veliku oskudicu u municiji zbog kašnjenja savezničkih isporuka.
Na Mačkovom kamenu je u borbi prsa u prsa poginuo i komandant Četvrtog pješadijskog puka Prvog poziva potpukovnik Dušan Purić.
Posle neuspjeha Austrougarske u Cerskoj bici, oni su se odmorili, popunili 5. austrougarsku i 6. armiju i prešli u napad 6. septembra 1914.
Srpska 2. armija je uspjela da zadrži 5. austrougarsku na obalama donje Drine, ali je 6. armija prešla Drinu, potisla srpsku 3. armiju i zauzela Gučevo, Boranju i Jagodnju, desnim krilom izbivši na Sokolsku planinu.
Srpski 5. prekobrojni puk uz podršku poljske artiljerije počeo je napad na austrougarsku odbranu ujutro 19. septembra, ali je zbog snažnog otpora odbijen.
Napadi Srba se nastavljaju tokom dana, a uz gubitke srpska vojska zauzima jurišem prednje položaje neprijatelja. Protivnapad Austrougara je odbijen, ali najviši vrh je ostao u njihovim rukama.
Zabilježeno je više svjedočenja vojnika o ovoj bici, a neki među njima su i odlikovani Karađorđevom zvjezdom.
Zahvalna otadžbina palim vojnicima podigla je više spomenika. Spomen-kosturnica na Mačkovom kamenu završena je 1931. godine, a Spomen-crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Krupnju podignuta 1932. Na oba lokaliteta nalaze se mošti boraca, a u kripti crkve izložene su fotografije sa bojnog polja i vijenci.
U kripti je i spomenik majoru Svetislavu Markoviću koji je poveo vojnike u samoubilački juriš na austrijsku vojsku.
Taj događaj, cjelukupni kontekst bitke i herojstvo junaka inspirisali su pisca Veljka Petrovića koji ih je opisao u svom djelu “Izdanci iz opaljena grma”.
U bici na Mačkovom kamenu učestvovao je i princ Đorđe Karađorđević i bio teško ranjen, a svoje sjećanje na taj boj opisao je u autobiografiji.
Srna
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.