Iako je politika i politička aktivnost stara kao i samo ljudsko društvo moderno određenje termina politika potiče od starogrčke reči (polis, država odnosno grad državica u antičkoj Grčkoj i politikos, koji u svom osnovnom značenju definiše državne, javne poslove). U svom najširem određenju, kao sfera društvenog života, politika obuhvata sveukupnost odnosa i procesa u institucijama kroz koje se svesno realizuje regulisanje svih vrsta konfliktnih situacija i interesa. Kroz političko delovanje ostvaruju se vitalni društveni interesi, i donose odluke o zajedničkim poslovima kao i životnim aktivnostima jedne globalne društvene zajednice.
Tokom cele dosadašnje pisane istorije, ali i usmenog predanja, politika je, pre svega proizvod i izraz raznih oblika antagonizama i sukoba na posebnom planu, na planu borbe oko upravljanja oblicima društvenog organizovanja. Najpoznatiji oblik društvenog organizovanja, ali i poligon za političke aktivnosti svih oblika je država.
Pored uticaja na aktivnosti države i upravljanje njom, kao organizacionog i interesnog oblika, politika se bavi svim oblicima javne vlasti i artikulacijom društvenih interesa ali je postala i uobičajeni pojam, i sadržaj, svih drugih oblika društvenog organizovanja od privrednih organizacija, preko korporativnog upravljanja pa do nevladinog sistema.
Politika kao ključna društvena delatnost u svojoj suštini izražava najdublje protivrečnosti društvenog života i društvenog organizovanja. Ove protivrečnosti, pored ostalog, proizilaze iz same materijalne, emocionalne, lične i kolektivne egzistencije te svaka na svoj način vrši uticaj u svakom obliku organizovanja kroz različite politike i političke sisteme.
U organizaciji svakog društva izražene su i druge suprotnosti koje se ispoljavaju sa različitim nivoom intenziteta a najpoznatije su nacionalne, religiozne, profesionalne, koje u velikoj a nekada i najvećoj meri stoje kao osnov raznih društvenih suprotnosti i sukoba svih vrsta i oblika interesa i interesnog organizovanja.
U svom najširem značenju i objašnjenju politika je delatnost kojom ljudi stvaraju, održavaju i menjaju opšta pravila pod kojima žive u određenoj društvenoj zajednici. Politika je neraskidivo povezana sa pojavama i procesima sukoba i saradnje. S jedne strane, postojanje suprotstavljenih mišljenja, želja, potreba i interesa dovodi do neminovnog neslaganja oko rešenja i on nikada nisu ista i jednoznačna. Posmatrajući sa druge strane ljudi su svesni da je međusobna saradnja neophodna ukoliko žele da ta pravila budu na dobrobit svih ili barem velike većine.
Sama suština i bit politike izražena je kroz procese kojima se različiti pogledi međusobno usaglašavaju. Ipak, na politiku treba da se gleda kao na težnju za rešavanjem sukoba a ne kao na proces u kome se obavezno vide optimalna rešenja, pošto sve sukobe praktično, a ni teoretski, nije moguće razrešiti.
Kada definišemo politiku kao društvenu delatnost neminovno je sagledavanje postojećih različitosti (svi ljudi a ni sistemi nisu isti) ali i nedovoljnosti (nikada nema dovoljno raznih dobara za zadovoljavanje svih) tako da je politika stvarno neizbežni deo ljudskog postojanja i svih oblika organizovanja i delatnosti. Pri analizi i definisanju značenja pojma politika, pored ostalih, neophodno je da se sagledaju najmanje dva neminovna i neizbežna aspekta:
Prvi je da je politika višeznačan i višeslojan pojam na koji se gleda sa mnogo većom količinom predubeđenja nego na druge opšte i posebne pojmove. Mnogi misle da stručnjaci za političke pojave i procese (politolozi) treba da se ponašaju pristrasno u odnosu na dnevnu politiku. Još daleke 1775. godine Samjuel Xonson omalovažavao je politiku označavajući je “sredstvom za uspon na društvenoj skali“, dok američki istoričar Henri Adams u devetnaestom veku definiše politiku kao “sistematsko organizovanje mržnje“. Ovo jasno pokazuje da je politiku neophodno izdvojiti iz nivoa asocijacija što, u pravilu, znači ulaganje napora da se termin oslobodi svih vrsta negativnih asocijacija i neprijatne reputacije.
Drugi aspekt izražava se kroz problem stručnog neslaganja šta je sve predmet i sadržaj same politike. Politika se definiše ne mnoštvo različitih i ponekad potpuno suprostavljenih stilova i načina kao:
* sprovođenje moći,
* vršenje vlasti,
* kolektivno donošenje odluka,
* raspodela ograničenih resursa,
* činjenje prevara i manipulacija
Opšta definicija politike koja se izražava kroz “stvaranje, očuvanje i menjanje opštih društvenih pravila“ predstavlja dovoljno širok okvir da se obuhvati većina, ako ne i sve do sada poznate definicije. U svakom slučaju postavljaju se mnoga pitanja od kojih su najizraženija da li se politika odnosi na poseban način stvaranja, čuvanja i menjanja društvenih pravila (na miran način, raspravama, majorizacijom i sl.). Jedno od pitanja ponekada suštinski određuje pojam politike a to je da li se ona vodi i realizuje u svim društvenim sektorima ili samo u nekim, kao na primer vlada i institucije sistema države i sastavnih elemenata koji čine državu.
I pored toga što politika stvarno postoji i izučava se tokom celog razvoja civilizacije ipak se ona može smatrati “suštinski spornim“ pojmom u smislu da taj pojam ima veoma veliki broj prihvatljivih, neprihvatljivih, opravdanih ili neopravdanih značenja. Bez obzira što se u teoriji i praksi stalno susrećemo sa mnoštvom suprotstavljenih pojmova ili alternativnih formulacija rasprava o samom pojmu politika ima svoj naučni i praktični smisao pošto naznačava neka od najdubljih intelektualnih neslaganja u oblasti koja je u svakom slučaju deo svakodnevnice i celokupnog društvenog života.
Autor: Gostimir T. Popović
***ZABRANJENO JE PREUZIMANJE CIJELOG TEKSTA BEZ DOZVOLE REDAKCIJE. TEKST SE MOŽE PREUZETI DJELIMIČNO, UZ NAVOĐENJE IZVORA SA LINKOM NA SAJT SRPSKACAFE. SVAKO DRUGO PREUZIMANJE SMATRAĆE SE ZLOUPOTREBOM I PODLIJEŽE POKRETANJU TUŽBE.
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.