“La casa del papel” (što u prevodu znači kuća novca, odnosno papira), ili, kako su je Amerikanci za svoje tržište nemaštovito preveli, “Money Heist”, je relativno nova serija nastala pod palicom Aleksa Pine (Alex Pina).
Riječ je o španskoj seriji (ali ne i telenoveli) iz 2017. godine, originalno zamišljenoj kao mini-serija, koju je Netfliks nedugo potom kupio i prilagodio za američko tržište, nudeći nam istovremeno i englesku, sinhronizovanu verziju. Ukoliko se, pak, odlučite na ovu avanturu, moj savjet je da se držite originalnog, španskog jezika.
Težište ove priče o pljački banke, ili radije štampanju sopstvenog novca, skoncentrisano je na osam talentovanih kriminalaca, angažovanih od strane misterioznog muškarca pod nazivom Profesor (Alvaro Morte). Ugledajući se, ali i odajući počast Tarantinovim “Uličnim psima” (eng. Reservoir Dogs), njihova imena su imena poznatih svjetskih gradova: Berlin (Pedro Alonso), Rio (Miguel Herran), Helsinki (Darko Perić), Oslo (Roberto Garcia Ruiz), Moskva (Paco Tous), Najrobi (Alba Flores), Denver (Jaime Lorente) i Tokio (Ursula Corbero), heroina i narator priče.
Gledajući unazad, sa aspekta analize istorije filmova i serija o pljačkama, a posebno serija, evidentno je da su u većini slučajeva, kada je ova tematika u pitanju, glavni likovi bili muškarci. Uzimajući u obzir posljednji trend, ili, bolje rečeno, talas koji je preplavio svijet pokretne slike, “La casa del papel” je, iako očekivana, jer je i ovdje u pitanju ženska priča – Tokio, Rakel (Itziar Ituno), Monika (Esther Acebo), samo su neke od njih, ipak jedna vrsta narativnog osvježenja.
Međutim, poenta nije toliko u ženskim likovima, koliko u likovima kao takvim i činjenici da je kroz njih na jedan ljudski, humani način prikazano da je svaka osoba na ovom svijetu, bez izuzetka i bez obzira na kontekst, posebna, važna, jedinstvena i dragocjena. Jer jeste. I u tom smislu, ono što počinje kao klasična priča o kriminalcima i pljačkašima, o ljudima koji se obično smatraju najnižim slojem društva, postepeno, sa svakom novom epizodom, prerasta u priču o životu, o emocijama, značajnim odlukama i teškim izborima koji vješto kreiraju naše lične puteve. Bilo da je riječ o ljubavi između Tokija i Rija, Denverovoj privrženosti Moniki, budućoj samohranoj majci koja se sprema na abortus, ili ljubavi oca prema sinu kojeg treba izvesti na pravi put, pa makar to bilo štampanje novca i pljačka, “La casa del papel” je, za razliku od američke produkcije, stoprocentno fokusirana na razvoj svojih kompleksnih, ekstremno ljudskih i simpatičnih likova. Njihova neposrednost, a govorim o likovima sa obe strane, kako o kriminalcima tako i policajcima, jer ćete tokom trinaest epizoda, koliko traje prva sezona, navijati čas za jedne čas za druge, napravila je od prosječne, prežvakane priče nešto novo, nešto svježe i vrijedno vaše pažnje.
Dobra i loša strana ove serije jeste činjenica da se koristi već dobro uhodanim klišeima filmova o pljačkama, ali ih upotrebljava iz potpuno drugog narativnog ugla, dajući time jednu neuobičajenu koloraturu za ovaj kinematografski ustaljen jezik. Pored spomenutog Tarantina, veoma je uočljiv i uticaj “Okeanovih 11” (eng. Ocean’s Eleven), “Insajdera” (eng. Inside Man) Spajka Lija (Spike Lee), “Posla u Italiji” (eng. The Italian Job), te ostalih perjanica ovog specifičnog žanra koje krase uloge ansambla i dinamična režija i montaža.
Budući da je ipak riječ o serijskom formatu koji ne može da izdrži toliko akcion tempo tokom svojih 13 epizoda, ovdje su klasični flešbekovi i vremenski skokovi uopšte iskorišteni prije za karakterizaciju likova, njihovih pozadinskih priča i njihovo slikanje u tri dimenzije, nego za puko objašnjenje radnje i svega onog što se desilo tokom izvođenja pljačke. Uloga naratora takođe prestaje da služi kao glas mađioničara koji nam postepeno otkriva dio po dio mehanizma trika i lopovske obmane, nego postaje glas introspekcije samih likova i prozor u njihovo unutrašnje stanje, što je, kada malo bolje razmislite, zapravo mala revolucija.
Sa druge strane, klišei o kojima govorim mogu se pronaći i u načinu na koji je Pina odlučio da predstavi svoje muške likove sa autoritetom (Prieto, Berlin, a možda čak i Profesor), likove na određenoj poziciji koji su prikazani u izrazito negativnom svjetlu. Iako je poruka jasna – da je autoritet prevaziđen i da bi ga trebalo posmatrati kao sistem koji se mora uništiti spolja, iznutra i odozdo – i iako ovakav pristup kod publike proizvodi osjećaj jake simpatije prema mladima, prema marginalizovanima, nezadovoljnim članovima savremenog društva, dajući mu tako određenu dozu društvene angažovanosti i blage subverzije, taj postupak (samo) na momente gubi suptilnost koja je u ovoj seriji jedna od najjačih karika.
Statistički podaci su početkom ove godine otkrili da je “La casa del papel” najgledanija serija na Netfliksu u kategoriji neengleskog govornog područja, što je podatak koji je u jednom kratkom i brzom potezu omogućio, na radost svih fanova koji su je sasvim sigurno “bindžovali” (jer postoji li drugi način na koji se “La casa del papel” može pogledati?!), produkciju trećeg dijela, planiranog za 2019. godinu. Do tada. Sa nestrpljenjem.
Ocjena: 4.5/5
Tekst napisala: Monika Ponjavić
Monika Ponjavić je teoretičar filma, teatrolog, scenski dizajner (scenograf) i zaljubljenik u popularnu kulturu. U slobodno vrijeme sadi baštu, spašava mačke i negoduje.
***ZABRANJENO JE PREUZIMANJE CIJELOG TEKSTA BEZ DOZVOLE REDAKCIJE. TEKST SE MOŽE PREUZETI DJELIMIČNO, UZ NAVOĐENJE IZVORA SA LINKOM NA SAJT SRPSKACAFE. SVAKO DRUGO PREUZIMANJE SMATRAĆE SE ZLOUPOTREBOM I PODLIJEŽE POKRETANJU TUŽBE.***
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.