Nauka i njena dostignuća oduvijek su mijenjala život pojedinca, a zatim i čitavog društva. Njen uticaj i značaj teško da možemo u potpunosti odrediti, ali joj se zato možemo neprestano diviti i biti zahvalni na svemu što nam pruža.
Život savremenog čovjeka ne može se zamisliti bez otkrića kao što su električna struja, mobilni telefon i automobil, a za neke od najznačajnijih naučnih dostignuća zaslužni su upravo naši naučnici.
Predstavljamo vam 10 pronalazaka koji su zauvijek promijenili svijet, a izumili su ih Srbi.
Naizmjenična struja – Nikola Tesla
Jedan od svakako najpoznatijih svjetskih pronalazača i naučnika u oblasti fizike, elektrotehnike i radiotehnike zaslužan je, između ostalog, i za otkriće naizmjenične struje.
Njegov sistem naizmeničnih struja omogućio je znatno lakši i efikasniji prenos električne energije na daljinu.
Ovim otkrićem je započela industrijska revolucija, a takozvana Teslina struja zbog svoje visoke frekvencije od više ampera nije opasna za ljudsko tijelo, te na osnovu svog dubinskog djelovanja u unutrašnjosti tijela svoju primjenu nalazi i u medicini (dijatermijska struja).
Pupinovi kalemovi – Mihajlo Idvorski Pupin
Ovaj naš naučnik je predstavio Pupinovu teoriju (1896) kojom je riješio problem povećanja dometa prostiranja telefonskih struja.
Otkriće je omogućilo otklanjanje štetnog dejstva kapacitivnosti vodova koje je predstavljalo glavnu smetnju prenosa signala na dužim rastojanjima, a manifestovalo se pojavom šuma. Problem je riješen postavljanjem induktivnih kalemova na strogo određenim rastojanjima duž vodova.
Razradio je novu matematičku teoriju prenosa oscilacija kroz žicu sa raspoređenim masama, a ti induktivni kalemovi u njegovu čast nazvani su Pupinovi kalemovi. Ovaj patent mu je donio svjetsku slavu i bogatstvo.
Matematička teorija termičkih fenomena – Milutin Milanković
Jedan od najcitiranijih naučnika na svijetu završio je bečki tehnološki institut. On je takođe stekao doktorat iz tehničkih nauka 1904. godine, čime je postao prvi srpski doktor tehničkih nauka.
Godine 1920. je objavio monografiju “Matematička teorija termičkih fenomena uzrokovanih sunčevim zračenjima”. Rezultati ovog rada su mu donijeli značajnu reputaciju u naučnom svijetu.
Ova solarna kriva nije potpuno prihvaćena sve do 1924, kada je meteorolog i klimatolog Vladimir Kepen predstavio krivu u svom radu “Climates of the geological past”.
Hidroavion – Ognjeslav Kostović Stepanović
Srpski pronalazač i naučnik, kao i kapetan ruske vojske, po nacionalnosti Srbin, živio je prvo u Mađarskoj, a kasnije se seli u Rusiju. Iako rođen u istoj deceniji kao i Nikola Tesla i Mihajlo Pupin i pronalazač mnogih izuma, ostao je na marginama.
Jedan od njegovih najpoznatijih izuma je leteći čamac, prvi hidroavion na svijetu, koji je napravio 1911. godine. Treba napomenuti i da je 1879, tražeći novi materijal za igradnju dirižabla, izmislio arborit, po mnogima prvi veštački sintetički materijal, neku vrstu šperploče.
Galaksija – kućni računar – Voja Antonić
Rođen u Šapcu, filmski montažer, pronalazač i publicista. Takođe je urednik novina, a doprinosio je u brojnim radijskim emisijama.
Međutim, najpoznatiji je po tome što je prvi na teritoriji Jugoslavije konstruisao i napravio Galaksiju – kućni računar na principu samogradnje. U ljeto 1983, čitajući literaturu o mikroprocesorima, Antonić je zaključio da primitivan procesor CDP 1802 može softverski da generiše video-signal bez pomoćnog specijalnog kola.
Kako su u to vrijeme računari još uvijek bili rijetkost, pošto je tada propisima bio zabranjen uvoz robe u vrijednosti preko 50 njemačkih maraka, Antonić je ponudio naučnom časopisu “Galaksija”.
Kompletno uputstvo za samogradnju je odštampano decembra 1983, pa je preko 8 000 entuzijasta u Jugoslaviji došlo do svog prvog kućnog računara.
Bušilica za duboke bušotine – Ljubomir Klerić
Porijeklom Nijemac, bio je srpski naučnik i matematičar, zatim profesor mehanike na Velikoj školi, ministar prosvjete i privrede Srbije, pronalazač i akademik Srpske kraljevske akademije od osnivanja 1887. godine.
Radio je u Rudarskom odjeljenju Ministarstva finansija Kneževine Srbije, na istraživanju gvožđa u Africi i rudišta na Rudniku i Kosmaju, a poslije srpsko-turskog rata 1878, kao član ekipe rudara ratnika, odlazi u oslobođene krajeve na geološka istraživanja terena.
Patentirao je više naprava sa primjenom u rudarstvu (razmernik, naprava za lomljenje kamena…), od kojih je najznačajnija bušilica za duboke bušotine.
Jedinstven zakon sile – Ruđer Bošković
Osnivač Milanske opservatorije je, između ostalog, i tvorac jedinstvenog zakona sile, pretpostavljajući da postoji ne samo privlačenje (Njutnov zakon) nego i odbijanje u naizmjeničnom mijenjanju na malim rastojanjima među tijelima.
Smatrao je da je elementarna čestica bez dimenzija izvor sile, a vrijeme i prostor je, nasuprot Njutnu, smatrao relativnim, pa se s pravom može nazvati pretečom Alberta Ajnštajna.
Hidrogenerator – Mihailo Petrović Alas
Srpski matematičar, profesor Beogradskog univerziteta, akademik Srpske kraljevske akademije i alas. Između ostalog, njegov najznačajniji pronalazak je hidrogenerator za koji je dobio nagradu 1900. godine u Parizu na Svjetskom sajmu naučnih dostignuća.
Kočnica za vozove – Dobrivoje Božić
Međunarodnoj uniji željeznica svoje rješenje kočnice željezničkih vozila prijavio je preko željeznice Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca 1925. godine.
Poslije niza testiranja na pruzi Zagreb-Rijeka i nakon otpora njegovom rješenju od Nijemaca i Francuza, 1928. godine priznat je njegov patent sistema kočenja kao čuvena kočnica “Božić”. Prvi je predložio kočenje putničkih vozova u funkciji brzine (kočnice sa dva radna pritiska).
Konstruisao je najefikasniji kočnik (vodeći uređaj kočnice) kojim se sa lokomotive upravlja kočnicom voza. Božićeva rješenja kočnice željezničkih vozila ostala su kao osnova za sve tipove do danas primijenjenih vazdušnih kočnica u željezničkom saobraćaju.
Mašinica za šišanje – Nikola Bizumić
Pronalazač popularne “nularice”, konstruktor mašine za šišanje, rodio se u siromašnoj porodici u Neradinu. Poslije školovanja u rodnom mjestu, odlazi u Irig da uči berberski zanat.
Još u Irigu je došao na ideju da konstruiše mašinu koja bi unaprijedila berbersku delatnost. Gotovo praznog novčanika napušta svoj zavičaj 1855, a samo deceniju kasnije – 1865. – berbernice širom Evrope bile su preplavljene mašinama za šišanje, izumiteljskim otkrićem našeg zemljaka.
U Londonu gdje se nastanio našao je finansijere za svoj izum, a odmah je niklo i nekoliko fabrika za proizvodnju. Uzeo je pseudonim Džon Smit da bi lakše uspio u svijetu biznisa, a kada je umro, njegova imovina je procijenjena na 22 miliona funti.
kurir
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.