Na pregovorima u Njujorku na današnji dan 1993. godine odbačen je plan kopredsjednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji Sajrusa Vensa i lorda Dejvida Ovena kojim su Srbi trebali da odustanu od Republike Srpske, a da BiH bude podijeljena u deset kantona.
Plan je prihvatila Hrvatska, a lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović potpisao ga je poslije dugog ubjeđivanja, uz više ograda i uslova.
Plan nije potpisala Republika Srpska, iako ga nije sasvim odbacila, ali se usprotivila mapama o razgraničenju.
Tadašnji muslimanski lider Alija Izetbgović odbijao je redom sve mirovne planove do Dejtona, sve nagodbe ponuđene prije i tokom rata, a jedino je ovaj plan prihvatio – i to uslovno.
Srpska strana prihvatala je sve planove, osim Vens-Ovenovog, jer nije predviđao postojanje Republike Srpske koja je bila uslov da Srbi kao konstitutivan narod sa vjekovnim trajanjem u BiH pristanu na njeno izdvajanje iz Jugoslavije.
Lord Oven će nakon toga prihvatiti realnost i ponuditi plan o podjeli BiH na tri republike, koji će odbiti muslimanska strana.
Prvi plan koji je trebalo da spriječi sukobe u BiH ponuđen je u dogovoru srpskih predstavnika iz BiH, Beograda i predstavanika muslimanske strane, odnosno SDA, Alije Izetbegovića, Muhameda Filipovića i Adila Zulfikarpašića.
Taj plan predviđao je opstanak skraćene Jugoslavije koju bi činile Srbija, BiH, Crna Gora i Makedonija.
BiH je bila predviđena bez ikakvih unutrašnjih granica, a u njoj, kao i na nivou federacije, važio bi nacionalni ključ dok bi se u vrhu države smjenjivali predstavici svih republika. Izetbegović je prihvatio, pa odbacio plan.
Uslijedio je plan Žoze Kutiljera koji je u ime tadašnje Evropske zajednice ponudio nezavisnu BiH sa tri kantona unutar nje. I taj plan je prihvatio, pa odbacio Alija Izetbegović.
Nakon Ven-Oveovog plana, ponuđen je Oven-Stoltenbegov koji je prihvatila i opet odbacila muslimanska strana.
Tek u Dejtonu Izetbegović je stavio potpis na mirovni plan, koji je bio mnogo slabiji za muslimanske interese od Beogradskog sporazuma, Kutiljerovog ili Oven-Stoltebergovog papira.
Svi međunarodni mirovni planovi, osim Vens-Ovenovog (i Beogradskog koji se temeljio na skraćenoj Jugoslaviji), predviđali su srpsku teritorijalnu autonomiju u BiH.
Srna
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.