Pitanje svih pitanja u Republici Srpskoj je NATO, odnosno rezolucija o vojnoj neutralnosti koju je Narodna skupština Republike Srpske usvojila prije dvije godine. Predstavnici vlasti u Srpskoj ističu da se po tom pitaanju ništa neće promijeniti sve dok je stav Srbije da nema dogovora sa NATO. Međutim, postavlja se pitanje da li Srpska mora i treba da prati političke puteve Srbije ili joj valja da korak pruži sama?
Profesor Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Banjaluci Đorđe Vuković za SrpskaCafe kaže da na ovo pitanje nije jednostavno odgovoriti kao što se to na prvi mah čini.
– Ako prihvatamo da, kao što postoji jedinstven srpski kulturni prostor, zajednica krvi, jezika, identiteta, vjere, volje, običaja, zajednički proživljene istorije, sjećanja, ako se cijelu istoriju zaklinjemo i prizivamo, kako Crnjanski reče, „srpsko stajalište“, onda je jasno da ono obuhvata i političku dimenziju – ističe Vuković.
Ne treba, dodaje on, podsjećati da Republika Srpska ne može opstati bez Srbije, da je ona njen ideal kroz istoriju i danas jedini neupitan čuvar, garant, ponekad i staratelj, pa je suludo donositi odluke mimo ili protiv njenih interesa.
– Međutim, to je istovremeno i opasnost, jer Republika Srpska ne može i ne smije da bude u statusu nedonoščeta, infantilnog društva, političke zajednice sa posebnim potrebama, jer onda može i da se skoza na nivo priraslice, rezervne monete za potkusurivanje – smatra Vuković.
Najtragičnija opcija je, ističe Vuković, da se taj odnos svede na odnos, tj. volju dva čovjeka, da bude izbor dvojice lidera, njihovog avanturizma, samovolje, političke kalkulacije, ludila.
– Interesi srpskog naroda s dvije obale Drine ponekad mogu biti i međusobno protivrječni, ali nikada ne smiju postati konfliktni. Kako god, prosvijećena i odgovorna elita i slobodna, demokratska javnost najpouzdanija su adresa za odgovore – kazao je Vuković.
Novinar Žarko Marković smatra da Srpska treba politički da prati Srbiju i Srbija treba politički da prati Srpsku. Logično je, smatra on, da Banjaluka traži oslonac u Beogradu kao glavnom regionalnom igraču i tu zaista nije bitno koja politička opcija je na vlasti u Srpskoj ili u Srbiji, poželjno je da postoji koordinacija kao i da ne postoje različiti stavovi o suštinskim pitanjima za cijeli narod.
– Ono što se u posljednje vrijeme često naglašava jeste vezivanje stava Srpske za stav Srbije u vezi sa integracijama u NATO gdje se ističe da će Srpska pratiti Srbiju, dok istovremeno politički predstavnici iz Srpske potežu argument da ni po koju cijenu ne treba ići u taj savez jer su nas oni bombardovali 1995. i 1999. godine – podsjeća Marković.
Tu se, dodaje on, krije svojevrsna zamka, jer u političkom smislu Beograd je svakako ozbiljniji politički igrač u odnosu na Banjaluku i mi ne možemo znati da li sutra na vlast u Srbiji može doći struktura koja će biti za NATO ili aktuelna vladajuća struktura može promijeniti stav.
– Šta će onda ostati od tog emotivnog argumenta da je put u NATO neprihvatljiv jer su nas bombardovali? Da li će se ispostaviti da nema veze što su nas bombardovali, Beograd je ušao u NATO, pa idemo i mi – pita Marković.
U tom smislu je, ističe on, potrebna određena doza opreza kada je u pitanju vezivanje puta u NATO za Beograd. Marković kaže da nema potrebe za bombastičnim izjavama kad je tako važno pitanje na dnevnom redu.
– A što se tiče političkih kapaciteta, Srbi u BiH su kroz decenije veoma često pokazivali da imaju mnogo ozbiljniji politički kapacitet koji se tiče nacionalnih pitanja, nego što je to radio Beograd, a povremeno se to pokazuje i danas – rekao je Marković.
Magistar komunikologije Borislav Vukojević kaže da Srbija Republici Srpskoj služi kao simbolička identifikacija interesa kroz nacionalnu politiku, ali ističe da ona nema realne osnove.
– Na primjer, u diskursu se mogu čuti konstrukcije poput „Srbi se trebaju ujediniti u Srbiji“, ali zvanična politika Srbije to ne reflektuje. Ovdašnja vlast vjerovatno misli kako se Srpska treba odvojiti i pripojiti Srbiji, ali to je faktički nemoguće. S druge strane, ono što je realna refleksija jeste recimo EU ili NATO, jer je veoma moguće da BiH i Srbiju čeka isti scenario – zaključio je Vukojević.
Goran Dakić / SrpskaCafe
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.