Ruski književni klasik Fjodor Mihailovič Dostojevski, prema mnogim kritičarima i čitaocima jedan od najvećih pisaca svih vremena, preminuo je 9. februara 1881. godine.
Dostojevski je hapšen kao učesnik utopijsko-socijalističkog kružoka Mihaila Vasiljeviča Petraševskog i osuđen na smrt 1849. godine, ali je kazna zamijenjena progonstvom u Sibir, gdje je proveo 10 godina.
Njegova rana djela inspirisana su socijalnim tragedijama malih ljudi. Osnovne odlike literature Dostojevskog – poniranje u podsvijest, traganje za korijenima ljudske tragike, fenomen religije i veza čovjeka i Boga – predstavljaju glavnu preokupaciju modernog romana, a na svjetsku literaturu uticao je više nego ijedan drugi pisac.
Duboko je, kao niko ni prije ni poslije njega, ponirao u ljudsku psihu i rasvjetljavao tajnu ljudske prirode.
Romani Dostojevskog su: “Zločin i kazna”, “Braća Karamazovi”, “Zli dusi”, “Mladić”, “Kockar”, “Idiot”, “Dvojnik”, “Netočka Nezvanova” (nedovršen), “Zapisi iz mrtvog doma” i “Selo Stepančikovo i njegovi žitelji”.
Od pripovjedaka je, između ostalog, napisao: “Bijele noći” i “Ujkin san”, a bavio se i publicistikom (“Piščev dnevnik” i “Politički zapisi”).
Dostojevski je jedan od najuticajnijih pisaca ruske književnosti. Prema širini i značaju uticaja, naročito u modernizmu, bio je svjetski pisac u rangu Vilijema Šekspira i Migela de Servantesa.
Realizam Dostojevskog predstavlja svojevrsni prelaz ka modernizmu, jer njegovo stvaranje upravo u epohi modernizma postaje neka vrsta uzora načina pisanja.
Utemeljivač je psihološkog romana, a, prema mnogima, i preteča egzistencijalizma.
Veliki dio života bio je u lošoj finansijskoj situaciji, a morao je da izdržava i porodicu preminulog brata.
Dostojevski je često bio depresivan, kockao se i stalno vraćao dugove.
Jedno od najpoznatijih njegovih djela “Zločin i kazna” napisano je u rekordno kratkom roku i brzo objavljeno kako bi pisac uspio da vrati kockarske dugove, a pošto ih je otplatio ponovo je ostao bez novca.
Taj roman je Dostojevskom donio slavu, ali ga nije spasao bijede.
Izdavač ga je ucjenjivao i nudio 3 000 rubalja za pravo da izdaje njegova djela, ali uz obavezu da napiše još jedan roman.
Nemajući izbora, Dostojevski je pristao. U isto vrijeme napisao je i knjigu “Kockar” zbog ugovora sa svojim izdavačem.
Za vrijeme srpsko-turskog rata (1876-1877) više puta je pisao o Srbiji i Crnoj Gori i dobrovoljcima.
Preminuo je 9. februara 1881. godine u Sankt Peterburgu od posljedica krvarenja uzrokovanog epileptičnim napadom. Poslije dva dana, njegovo tijelo je ispratila na groblje bezbrojna masa naroda, monaštva i sveštenstva.
Dostojevski je sahranjen na groblju Tihvin, pri Manastiru Aleksandra Nevskog. Procjenjuje se da je 40.000 ljudi prisustvovalo sahrani ovog književnog velikana.
SRNA
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.