“Crno ogledalo” (eng. Black Mirror), originalno britanska, a sada i američka, televizijska antologija, što znači da je u pitanju serija dramskog sadržaja, čija specifičnost leži u činjenici da svaka epizoda ima poseban zaplet i likove koji nemaju neposredan odnos i veze sa likovima iz drugih epizoda. U pojedinim slučajevima spona koja može povezivati epizode jedne antologije, mada je to češće izuzetak nego pravilo, jeste žanr ili narator.
Ljepota “Crnog ogledala” međutim, leži u činjenici da ona niti ima naratora niti robuje žanrom što joj je dalo vjetar u leđa, pa smo se tako gledajući najnoviju sezonu prebacivali iz satire u horror, pa u dramu, iz koje smo naglo ušli u takozvanu “coming of age” nostalgičnu priču smještenu tokom 1980tih da bi smo prešli u vojni film i na kraju završili sa policijskim proceduralom.
Sam naziv serije, koja se prevashodno bavi pitanjem savremenog društva i njegovih devijacija, odnosi se na ekran televizora, tableta, računara, i telefona, sprava koje munjevitom brzinom srastaju sa svojim korisnikom postajući tako jedna vrsta nastavka na ljudsko tijelo. Kritikujući savremeno društvom posredstvom crnog humora i satire, “Crno ogledalo” za cilj ima preispitati, ali i ukazati na neočekivane posljedice koje nove tehnologije unose u naš život.
Do ove godine smo imali priliku gledati dvije sezone, jedan specijal i ukupno sedam epizoda od kojih je svakako najbolja prva epizoda prve sezone pod nazivom “Državna himna” (eng. “National Anthem”). U njoj, nepoznata osoba koja je kidnapovala princezu Suzanu, voljenog člana kraljevske porodice, zahtijeva od premijera Majkla Keloua (Rory Kinnear) seksualni odnos sa svinjom, uživo na nacionalnoj televiziji. Pod pritiskom javnosti, koja od premijera očekuje da će “uraditi pravu stvar”, počinje moralna dilema političara – spasiti ili ne spasiti ljudski život – koji će pokušati sve da se izvuče pred ovim opscenim činom.
Veoma je zanimljivo uočiti jednu paralelu sa stvarnim svijetom, koju čini događaj koji se desio nekoliko godina nakon premijere ove odlične epizode. U javnosti je odjeknuo skandal koji, nevjerovatnim spletom okolnosti, povezuje upravo britanskog premijera Dejvida Kamerona (David Cameron) i jednu svinju. Ono što je zapravo fascinantno i nije toliko činjenica o izuzetnoj koincidenciji ovih aktera, koliko je u stvari dalekosežnost autora serije, čiji scenario toliko dobro uočava društvene fenomene, njihove uzroke i posljedice, te ulogu medija na društvo, i obrnuto. I fiktivna i stvarna priča se temelje na stanju javnosti i medija, koji se hrane najnižim stepenom spektakularizacije javnog života, što je u prvom slučaju igralo ulogu kao zalog ucjene, a u drugom kao ljuljanje političkog položaja. Sve u svemu, ovo se može posmatrati kao potvrda briljatnog poznavanja savremenog društva i njegovih slabosti.
Nova sezona od ukupno šest epizoda je svoju premijeru doživjela u petak, i to na Netfliksu, koji je kupio prava na seriju i tako, nakon nekoliko godina statusa kvo, uspio oživjeti jednu vrstu savremene “Zone sumraka” (eng. Twilight Zone).
Iako je u pitanju antologija koja ne podliježe strogim pravilima i čija ljepota leži upravo u mogućnosti da se u rasponu od šest epizoda pokriju svi mogući žanrovi ali i najrazličitije teme, premisa treće sezone se generalno bavi pitanjem savremenog straha, i to u najširem mogućem smislu. Teme variraju; od života na društvenim mrežama i posljedica koje takav život ima na naše lično poimanje svijeta, te ljudi sa kojima se na tom putu srećemo, preko preljube, pedofilije, video igara, klimatskih promjena do traženja odgovora na pitanje šta se sa našim dušama dešava poslije smrti, postoji li raj, da li ga možemo stvoriti sintetički, u laboratoriji, i ako da, kakav vizuelni identitet bi taj naš raj poprimio?
Od ovih šest epizoda, koje pokrivaju širok dijapazon strahova, moralnih dilema, problema i slično, za ovu priliku ćemo izdvojiti jednu (kako ne bismo pokvarili ugođaj prilikom gledanja) koja se čini najrelevatnijom u kontekstu današnjeg vremena (iako su sve epizode prilično relevantne, a pogotovo treća “Shut up and Dance”). Prva epizoda, pod nazivom “Nosedive” (što znači porinuti), u kojoj glavnu ulogu igra Brajs Dalas Hauard (Bryce Dallas Howard), kćerka Rona Houarda (Ron Howard), bavi se pitanjem društvenih mreža i “onlajn” popularnosti kojoj mladi danas sve više teže i za koju nerijetko žive. Lejsi Pond (Hauard) je stanovnik jednog zastrašujućeg svijeta iz ne tako daleke budućnosti gdje, zahvaljujući prvenstveno naprednoj tehnologiji, svako ima priliku da na osnovu svog ličnog suda i prve impresije upravlja životom potpunih stranaca. Koristeći sofisticiranu tehnologiju, baziranu na principu skenera, ljudima iz budućnosti je povjeren zadatak ocjenjivanja drugih zvjezdicom (u rasponu od jedan do pet), i to samo jednim pokretom prsta preko ekrana mobilnog telefona. Dakle, u ovoj budućnosti društveni status ne zavisi nužno od bogatstva, a kamoli od inteligencije, obrazovanja ili rada na sebi, te dostignuća koja imaju potencijal da promijene svijet, nego isključivo od broja “lajkova” i zvjezdica na profilu što, kada malo bolje razmislite, i nije daleko od trenutne realnosti u kojoj živimo. Tako je u budućnosti život svakog čovjeka pojedinačno stavljen u ruke potpunih stranaca kolektivno; nešto kao demokratija, zar ne?
Tekst napisala: Monika Ponjavić
Ocjena: 5/5
Monika Ponjavić je arhitekta, teatrolog, teoretičar audio-vizuelne umjetnosti i scenski dizajner. U slobodno vrijeme sadi baštu, spašava mačke i negoduje.
***ZABRANJENO JE PREUZIMANJE CIJELOG TEKSTA BEZ DOZVOLE REDAKCIJE. TEKST SE MOŽE PREUZETI DJELIMIČNO, UZ NAVOĐENJE IZVORA SA LINKOM NA SAJT SRPSKACAFE. SVAKO DRUGO PREUZIMANJE SMATRAĆE SE ZLOUPOTREBOM I PODLIJEŽE POKRETANJU TUŽBE.
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.