“Gradska kuća sa kraja XIX i početka XX vijeka” stalna je postavka Muzeja Hercegovine u Trebinju, koja već duže od deset godina hrani maštu čak i onih najradoznalijih, koji su se pitali kako je prije više od 100 godina živio tadašnji moderni Trebinjac.
Gramofon, slike, stolovi, satovi, muzički instrumenti, garniture, sve sa kraja XIX i početka XX vijeka, ne govore samo o tome kako je izgledao namještaj imućnog Trebinjca, već donose mnogo dublju priču o jednom novom stilu života i načinu ophođenja, koji su ondašnji građani prihvatili od austrougarskih oficira i njihovih supruga.
Većinu eksponata Muzej Hercegovine pribavio je otkupom od potomaka imućnih vlasnika, a neke su poklonili trebinjski sudovi, koji su dugo bili opremljeni ovim starim namještajem. Pojedini eksponati poklon su uglednih ličnosti, poput Uroša Popovića, čuvenog farmaceuta i brata poznatog trebinjskog slikara Atanasija Popovića.
– Kada nam je poklonio cijelu zbirku slika svoga brata Atanasija, Uroš Popović Muzeju Hercegovine darovao je i dio porodičnog namještaja. Poklonio je sto ukrašen intarzijom i jedan persijski ćilim – priča viši kustos, etnolog u Muzeju Hercegovine Božana Đuzelović.
Među najinteresantnijim eksponatima, koji privlače najviše pažnje posjetilaca je jedan od najstarijih modela gramofona, vjerovatno od onih koji su prvi stigli u Trebinje, kao i pijanino Luke Ćelovića, uglednog Trebinjca, koji je početkom XX vijeka bio jedan od najbogatijih ljudi u Srbiji.
– O Luki Ćeloviću i o tome šta je sve učinio, ovdje u Trebinju znamo veoma malo. On je jedan od najvećih Srba toga vremena, koji je mnogo toga poklonio srpskom otačastvu. Poklonio je cijelu jednu ulicu u Beogradu, ali i znatan dio svog imetka Univerzitetu u Beogradu – ističe Đuzelović.
Pijanino Luke Ćelovića privlači najviše pažnje kod posjetilaca iz Srbije, jer oni, kaže naša sagovornica, o njemu mnogo više znaju. Ovaj pijanino nije samo eksponat, već potpuno ispravan muzički instrument na kome još uvijek može da se svira.
Namještaj porodice Vujičić
Među najreprezentativnijim eksponatima Gradske kuće je i namještaj porodice Špira Vujičića. Riječ je izuzetno imućnoj porodici, koja je živjela u Lastvi pokraj Trebinja. Posjedovali su velike, čuvene Carske vinograde. Sa njima je živio jedan austrijski tehnolog, a zajedno sa njim proizvodili su poznatu hercegovačku Žilavku, koja se u to vrijeme pila i na bečkom dvoru. U trebinjskom Muzeju čuvaju se njihova dva kauča sa naslonjačima, jedan plakar, ormar, trpezarijski sto sa četiri stolice i dvije fotelje.
Čuvene gradske porodice
U Trebinju postoji još nekoliko kuća uglednih gradskih porodica, koje su i dalje autentične i opremljene namještajem sa kraja XIX i početka XX vijeka. To su kuća porodice Kebeljić, ali i dvije kuće trgovca Marka Dučića, koji je u to vrijeme bio jedan od najimućnijih Trebinjaca. Među poznatim porodicama, koje su u to vrijeme bile predstavnici gradske kulture bile su i porodice Čučković i Škero.
– To je jedan gradski sloj, koji je živio u Trebinju u tome periodu i oni su sebi mogli da priušte skupocjen i značajan namještaj iz toga perioda. To je “alt dojč” stil za koji je, u stvari, karakterističan neki floralni element. Riječ je o takozvanoj njemačkoj renesansi iz druge polovine XIX vijeka, za koju su karakteristični motivi sa neki crkvenih relikvija i sa fasada iz toga perioda – kaže naša sagovornica i dodaje da su imućni Trebinjci ovakav skupocjeni namještaj naručivali iz Beča, preko Dubrovnika.
Među interesantnim eksponatima je i čuvena mašina “singerica”. Ovaj eksponat svjedoči o modernoj kućnoj radinosti, koja je u to vrijeme bila zastupljena. “Singer” mašina u domovima modernih Trebinjki, tada je zamijenila dobro pozati stan za tkanje.
– Mi čak ovdje u muzeju posjedujemo i jednu interesantnu fotografiju. “Singer” je na svom zvaničnom sajtu postavio fotografiju koja govori o tome gdje je prvi put korišćena “Singer” mašina i upravo je to ta fotografija iz Trebinja – kaže Đuzelović.
Iako je veći dio namještaja u Gradskoj kući otkupljen, u Muzeju Hercegovine ističu da ih raduje što su jedan dio eksponata dobili na poklon od građana. Važno je, kažu, što su građani svjesni važnosti čuvanja eksponata u Muzeju, jer je to, napominju, najbolji način da spoznamo svoju prošlost, ali i da obogatimo svoju sadašnjost i budućnost.
Neda Petković
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.