Samo ponekad, otprilike tako rijetko kao prolazak komete, doživite da od prvog sekunda nekog albuma ili filma budete uvučeni u kovitlac za koji istog tog trena znate da je nešto što će vam se duboko urezati u “storage” operativnog sistema, kako danas popularno zovemo sjećanje.
Da je ovog čangrizavog, od svake patetike operisanog, autora neko donedavno upitao šta misli o mjuziklu, dobio bi u najmanju ruku kiseo pogled, a u slučaju veće inspiracije pokuljala bi bujica ne baš prijatnih riječi. Onda nije ni čudno da se na prvu informaciju da je tamo neki “La La Land” pokupio čak 14 nominacija za Oskara na moje lice spustila grimasa koju je jedino ublažilo i postavilo upitnik iznad glave, to što je režiser bio niko drugi nego Damien Chazelle, isti onaj koji je režirao sjajni “Whiplash”.
“Whiplash” je sa Oskarom nagrađenom rolom J. K. Simmonsa, koji kao da je bijela reinkarnacija narednika Foleyja iz “Oficira i džentlmena”, bio do koske posvećen džezu i vječnoj umjetničkoj težnji da se “probije na onu drugu stranu”. “La La Land” muziku i sva ostala, vizuelna, sredstva koristi da ispriča jednu običnu ljubavnu priču. Kao da postoji obična.
U uspjehu da taj isti zadatak, koji su milioni kompozitora, slikara i reditelja probali i probavaju da ostvare od pamtivijeka, dovede do ovakve originalno svježe završnice i leži Chazellova genijalnost.
I kao što je to ovdje već nekoliko puta konstatovano, a na moje potpuno oduševljenje, genije je u stanju da od bilo kakve forme napravi čudo, a ovaj film, koji čak odbijam i da svrstavam u ladicu mjuzikla ili bilo koju drugu ladicu, je upravo to. I onda sve ono što je u nekim drugim mjuziklima znalo da iritira, pa je bilo ušećereno, pa nategnuto i šta sve ne, ovdje klizi savršeno i besprekorno. Čak i nadrealni orkestar koji u vrištećim kostimima na partyju svira “a-ha” i “Take On Me”. Muziku u “La La Land” je teško vrijednovati kao u nekom drugom filmu jer ima gotovo glumačku rolu, podjednako je bitna kao kamera ili montaža. Taj zadatak je njen autor Justin Hurwitz obavio besprekorno jer nijednog trenutka ona ne zagušuje radnju, nego je naprotiv, potpuno prirodno stopljena u svijet ovog čarobnog filma koji je je ujedno i oda gradu anđela sakrivenom u njegovom naslovu.
I upravo to stapanje bi trebalo biti ultimativni zadatak za svakog kompozitora filmske muzike. Kroz istoriju filma bili smo svjedoci dvije osnovne linije kreiranja zvučne slike. Prva od njih je bila dugo dominantna i podrazumijevala je da muzičke teme budu isključivo u službi onog što nam je pred očima, da podcrtaju uzbuđenje koje prati doživljaj filma. O tome bi svašta imali da kažu npr. Il Maestro Morricone (koji, s pravom, insistira da mu se novinari upravo tako obraćaju), Nino Rota, Sir John Williams, Angelo Badalamenti…
Druga je naravno ona u kojoj su pjesme sa glavom i repom, da ne kažem sa refrenom, bile sastavni dio tzv. soundtracka. Uglavnom se radilo o već poznatim temama koje su manje ili više bile srećno uklapane u matricu filma. Teško je naravno izvagati koji je pristup bio uspješniji mada mislim da je pravim autorima bilo ipak draže da dobiju potpuno novu, izvornu muzičku paletu. Tu se moram odmah ugristi za jezik jer ono kako su jedan Martin Scorcese ili Wim Wenders briljantno koristili svoje omiljene pjesme u filmovima poput npr. “The Departed” ili “The End Of Violence” je demonstracija velike muzičke erudicije. Wim je naravno dokazao da postoji i prelazni oblik, a pri tome prvenstveno mislim na ingenioznu, minimalističku temu Ry Coodera po kojoj “Paris, Texas” podjednako pamtimo kao i izbrazdano lice Harryja Deana Stantona ili bolnu scenu razgovora sa njegovom ženom, odbjeglom Nastassjom Kinski.
Takođe, negdje između, stoje i autori koji nisu iz rokenrol miljea, koji su u takozvanim muzičkim skorovima našli mjesta i za “bojanje zvukom”, ali i punokrvne melodije koje bi bile jednako veličanstvene i u nekom drugom kontekstu, jer muzika nije tako lako ukrotljiva zvijerčica pa su neke od tih instrumentalnih tema uspijevale da se nametnu i nastave da žive svojim zasebnim životima. Govorim o Yannu Tiersenu i “J’y suis jamais alle” iz “Čudesne sudbine Amelie Pulain”, Eleni Karaindrou i “The Weeping Meadow” iz istoimenog Angelopulosovog filma, Anastasiji i “Time Never Dies” iz “Before The Rain” Milča Mančevskog itd.
E, kako je ovo ipak rokenrol kolumna, da je ipak završim jednom životnom scenom, podjednako vezanom i za film i rokenrol. Bio je taj 30. april 1985. godine, april u Beogradu, kad je jedan mlad vojnik, vraćajući se sa odsustva, imao nekoliko sati pauze prije nego nastavi svoj put nazad u kasarnu, onu istu, ćuprijsku, koju je Dragoslav Mihailović opisao u “Čizmašima”. Najbolji beogradski bioskop tog vremena (u kasnijim studentskim danima nezaobilazna stanica), “Kozara” davao je “Vatrene ulice” mog omiljenog reditelja Waltera Hilla, za koji sam, odsječen od civilnog svijeta, samo načuo da je muziku radio, a ko drugi nego Ry Cooder.
Minut prije projekcije našao sam se na blagajni gdje mi je zabrinuta blagajnica rekla da je ostao samo prvi red. Kao malo provincijalče nisam ni slutio da je tu neki problem, i tako se obreo pred najvećim filmskim platnom u mom životu. I tada je krenulo… Duga uvodna scena u kojoj su neki moćni zvučnici, propušteni kroz Dolby sistem, počeli da me zasipaju rokenrolom, mene široko otvorenih očiju. A kad se na ekranu pojavila Diane Lane pomislio sam da Bog nikad nije i neće stvoriti nešto ljepše na svijetu. I da, nestao je sav vojnički jad, i to da mi je sljedećeg dana rođendan koji neću slaviti, i sve muke su se izbrisale pred tom svetkovinom, pred tim savršenim vjenčanjem slike i zvuka.
Zato, gledajte filmove, slušajte filmove, malo šta je uporedivo s tim.
Nebojša Ristić
Nebojša Ristić je novinar i voditelj. Zaražen je teškim oblikom rokenrolmanije još prije četiri decenije. Jedno vrijeme se od toga bezuspješno liječio i na kraju – odustao. Iz nekog samo njemu znanog razloga, uživa da svoja otkrića i razmišljanja na ovu temu podijeli sa vaskolikom populacijom, mada zna da istu, osim jednog, statistički zanemarivog broja, to savršeno ne zanima.
Besplatnu Android aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.